ICARA nieuwsbrief April

Applaus? Ook mentale en psychische ondersteuning nodig!

“Psychologen waarschuwen voor PTSS onder overbelast zorgpersoneel” lazen we in De Volkskrant van 30 maart. De dag erna meldde het Centraal Bureau voor de Statistiek: vier op de tien artsen en gespecialiseerd verpleegkundigen vinden hun werk emotioneel veeleisend.

Werkenden in de zorg – en anderen in vitale functies – staan onder zware druk door de coronacrisis. Bij nader beschouwen is de Post Traumatische Stress Stoornis nog maar een deel van de dreigingen. De medewerkers verdienen niet alleen applaus, maar vooral ook mentale en emotionele ondersteuning.

Collegiale steun is zeer belangrijk in de coronacrisis, in de zorg én bij veel werk dat niet in thuiswerk mogelijk is. Collegiale steun is soms niet te organiseren, of staat nu te veel onder druk. Collegiale steun kan alleen functioneren wanneer er ook de mogelijkheid is van opvolging door professionele steun.

Professionele partijen zoals bijvoorbeeld De Preventiedienst bieden nu snel een aanpak die medewerkers zo goed mogelijk ondersteunt. Juist nu is er behoefte aan mentale en emotionele ondersteuning door gespecialiseerde psychologen.

Vele beroepen zijn bijzonder belastend

De periodiek uitgevoerde Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden geldt als vinger aan de pols van werkend Nederland. Ook verschenen resultaten in de Arbobalans van TNO in februari 2019. Er bleek een toename van psychosociale arbeidsbelasting. Het aandeel werknemers met burn-outklachten was 11% in 2007. Dit steeg, de laatste jaren abrupt, naar 16%. De uitkomsten zijn extra ongunstig bij werknemers van 25 tot 35 jaar.
De top-3 van zwaarst belaste sectoren omvat achtereenvolgens de horeca, het onderwijs en de zorg. Van de werkgevers noemde 48% ‘werkdruk en werkstress’ als belangrijk risico. Toch hebben werkgevers “.. in de afgelopen twee jaar nagenoeg geen nieuwe maatregelen getroffen om werkdruk aan te pakken”, schrijven de auteurs.

Op aandrang van de Tweede Kamer laat staatssecretaris Van Ark grondig onderzoek doen naar de achtergronden en risicogroepen. Het recente tussenrapport toont dat de stijging nog moeilijk te verklaren is.

Gezondheid in het geding, niet alleen door PTSS

Ongeveer een kwart van het totale aantal verzuimdagen in Nederland houdt verband met psychische klachten, overspannenheid of burn-out, aldus TNO. Zulke problematiek geeft per verzuimgeval veel meer afwezigheid dan bij fysieke klachten. Verzuim kan uitlopen op arbeidsongeschiktheid. Dat is in het nadeel van samenleving, werkgever en werknemer. De laatste heeft ook nog eens gezondheidsschade.

Zes op de tien beroepsziekten zijn psychische aandoeningen. Onderwijs, overheid en gezondheidszorg vormen hier de ongunstige top-3.

Het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten (NCvB) wijst bedrijfsartsen er inmiddels op dat werkstress een risicofactor voor hart- en vaatziekten is, met soms zelfs acuut te behandelen gevolgen.

Gevolgen in arbeidsorganisaties 

Het NCvB gaat in haar nieuwste publicatie over beroepsziekten in op PTSS in de gehandicaptenzorg. Daar doet zich -helaas- nogal eens geweld voor. Het noemt geen cijfers, maar de impact is groot. “Medewerkers stoppen met het werk of raken arbeidsongeschikt terwijl nieuw personeel lastig te krijgen en te behouden is. Hierdoor neemt de werkdruk verder toe, nog los van de toegenomen zorgzwaarte.”

Aanbevolen maatregelen voor arbeidsorganisaties

Uiteraard staat voorkómen van traumatische situaties voorop. Wetgeving en ervaring maken vervolgens noodzakelijk: zo veel mogelijk beperken van de nadelige gevolgen voor de getroffen werknemer(s). Bij voorkeur begint dat met opvang op of nabij de werkvloer. Collegiale ondersteuning wordt dan veel genoemd: het helpt voor de verwerking om ervaringen te delen met collega’s. Dit zonder oordeel, commentaar of kritiek, en met openheid, begrip en steun. De Nationale Politie heeft bemoedigende ervaringen met het zogeheten Team Collegiale Ondersteuning. Agenten kunnen terecht bij collega’s die hen helpen om een heftig incident te verwerken. Verder is er professionele, psychosociale hulp en worden leidinggevenden getraind om signalen van psychosociale problemen in een vroeg stadium te herkennen.

Arbocatalogi bevatten mogelijke Arbo maatregelen die werkgevers- en werknemersorganisaties in een sector overeenkomen. Een klein onderzoekje in arbocatalogi in zorgsectoren leert dat maar beperkt sprake is van sectorale afspraken over trauma-opvang. De Arbo catalogus huisartsen noemt nazorg en opvang na een agressie-incident bij een centraal vertrouwenspersoon.

Het kader met praktijkvoorbeelden komt uit de Arbo catalogus van de ambulancezorg.

Het artikel in De Volkskrant meldt dat ziekenhuizen in allerijl speciale teams optuigen en bestaande teams uitbreiden om medewerkers mentaal te ondersteunen.

Conclusie: nu actie nodig, ook voor straks

De coronacrisis bevestigt dat nogal wat beroepen bijzonder belastend zijn. PTSS is niet het enige gevolg dat dreigt nu het virus het werk nog verder verzwaart. De omvang en urgentie van problematiek is fors. De gegevens onderstrepen vooral de noodzaak nu actie te nemen. Hoogleraar Buurman in De Volkskrant benoemt als maatregel op korte termijn: een buddy-systeem van collega’s zorgmedewerkers. Ze stelt ook: psychische problematiek kan ook later plotseling de kop opsteken.

ICARA voorziet in duidelijkheid in complexe verzuimdossiers door inzet van medische en arbeidsdeskundige expertise op zowel fysiek én mentaal vlak. Voor extra preventieve ondersteuning van medewerkers voorziet het bedrijfsonderdeel ‘De Preventiedienst’ in een aantal gerichte oplossingen die bijdragen aan het voorkomen van uitval door psychische belemmeringen ten gevolge van stress- en spanningsklachten.

Zo biedt De Preventiedienst speciaal in Corona tijd medewerkers directe ondersteuning via haar Mentale Hulplijn. Dit is vooral effectief voor medewerkers met behoefte aan het beter kunnen/leren omgaan met angst en spanning, werkdruk, uitputtingsverschijnselen, angst om het niet meer vol te houden, met het ontbreken van structuur (dag/nacht ritme), met acute stress, paniek of verstoringen in onderlinge verhoudingen of het beter kunnen omgaan met niet-arbeid gerelateerde zaken, omdat dit nu een extra belasting vormt. Voor meer informatie: www.de-preventiedienst.nl